Leiden fitnesstrackers tot een gezonder lichaam en geest?

Verscheidene fitness trackers, smartwatches, apps, en horloges geven je inzicht in de hoeveelheid calorieën, kilometers, stressniveaus, hartslag of stappen die je op een dag verwerkt. Maar wat zegt al die informatie, en draagt dit daadwerkelijk bij aan jouw gezondheid?

Rutger Middendorp schreef in zijn artikel van afgelopen week kritisch over de verschillende functies van deze technologische hoogstandjes en daarbij zijn mening omtrent verschillende apparaten. Vele onderzoeken zijn eraan vooraf gegaan en/of zijn nog steeds gaande omtrent werkelijke effect van dergelijke trackers. Zowel de voordelen als de nadelen worden besproken welke ons waardevol lijken om te bespreken. Zo heb je weer voldoende afwegingen om te maken voordat je bepaalt of dit iets voor jou is.

The bright side

Rikke Duus en Mike Cooray hebben in 2015 een studie uitgevoerd waarin 200 vrouwen meededen die een Fitbit-activiteiten tracker droegen. Het bleek dat de meeste gebruikers de apparaten omhielden als waar onderdeel van zichzelf. Met 89% van de deelnemers die er bijna constant een droegen en deze alleen maar af deden om de batterij op te laden.

Ze zagen dat de Fitbit een prominent onderdeel was van het dagelijks leven van deze vrouwen; het was van grote invloed op de besluitvorming omtrent hun dieet, lichaamsbeweging en keuze van vervoersmiddel. Bijna elke deelnemer van dit onderzoek nam een langere route om het aantal stappen die dag te verhogen (91%) en het aantal wekelijkse oefeningen (95%) dat ze deed uit te breiden. De meeste hebben hun loopsnelheid daarbij verhoogd om hun Fitbit-doelstellingen sneller te bereiken (56%). Hierbij was tevens een verandering in eetgewoonten te zien; gezondere keuzes, kleinere porties en minder afhalen (76%).

De meeste vrouwen in de studie vonden het belangrijk om hun dagelijkse activiteiten (88%) te kwantificeren en controleerde hiervoor hun dashboard meer dan tweemaal per dag (84%). De uiterste voldoening hielden zij uit de diverse motiverende berichten welke je ontvangt op het moment wanneer een doel werd bereikt. Eén persoon zei zelfs: "Ik hou van mijn Fitbit Flex, omdat het me een schouderklop geeft aan het eind van de dag”.

Voor velen werd het gezien als een vriend die hen helpt hun doelen te bereiken (68%). Het bereiken van de dagelijkse doelstellingen creëert voor hen gevoelens van geluk (99%), zelfbevrediging (100%), trots (98%) en motivatie (98%). Een goede dag waar de doelstellingen werden bereikt maakten ze nog gelukkiger met de Fitbit (96%). De meeste (77%) zouden zelfs terug naar huis gaan om hun Fitbit te halen als ze deze waren vergeten.

The Darker Side

Draagbare technologieën kunnen een positieve invloed hebben op de manier waarop we ons leven leiden door ons inzicht te geven in onszelf. Het is echter wel zo dat we willend moeten zijn om geconfronteerd te worden met de resultaten. Naarmate de technologie alles registreert wat we doen, zal ons steeds meer worden verteld wat we doen en hoe we ons het beste zouden moeten gedragen. De software achter deze technologieën beroept zich op de huidige zogenoemde ‘wetenschappelijke’ theorieën waaruit maatstaven worden gecreëerd waaraan wij ons (laten) vergelijken. Deze theorieën zullen echter altijd wat blijven fluctueren, kijk maar eens naar de ‘schijf van vijf’ van nu en van tien jaar terug bijvoorbeeld.

Bij het analyseren van de bevindingen in het onderzoek met de 200 Fitbit vrouwen begonnen is ook te zien dat de relatie met de Fitbit misschien niet zo puur en onproblematisch is als in eerste instantie geloofd. Het idee dat technologie zowel bevrijdend als onderdrukkend kan zijn, in de jaren dertig vastgesteld door Lewis Mumford, bleek hier het geval. Toen ze de vrouwen vroegen hoe ze zich voelden zonder hun Fitbit, gaven zij aan zich 'naakt' te voelen (45%) en dat de activiteiten die ze deden, nuttelozer voelden (43%). Sommigen voelden zich zelfs minder gemotiveerd om te überhaupt te gaan sporten (22%).

Vervelender echter nog; is dat veel van de vrouwen zich wel degelijk onder druk voelden staan om hun dagelijkse doelstellingen te bereiken (79%) en dat hun dagelijkse besluiten te veel door Fitbit (59%) werd beïnvloed. Hierbij zeggende dat bijna 30% Fitbit als een ‘vijand’ beschouwde welke zich schuldig liet voelen, en opeens lijkt deze technologie niet zo perfect.

Interpretatie
Een van de eerste grote nadelen van het voortdurend dragen van een fitness tracker is dat het kan leiden tot verkeerde interpretaties waardoor sommige uitkomsten slechter lijken dan dat ze echt zijn (Adam Sinicki, 2017). Zoals, bijvoorbeeld, wanneer we weten dat we slecht hebben geslapen, kan je gedurende langere tijd blijven balen en een 'nocebo' (negatieve placebo) effect aanwakkeren, waardoor we ons nog rotter of moe voelen.
Hetzelfde geldt voor een hoge hartslag - het moment dat je weet dat je een hoge hartslag hebt, begin je plotseling te malen omtrent wat er mis is met je en kan dit ironisch genoeg zelfs leiden tot een verdere verhoging van je hartslag!

Stress
Constant bewust zijn van uw gebrek aan slaap, uw gebrek aan activiteit of verhoogde hartslag kan een constante bron van stress en zorgen of drang naar ‘compensatie’ zijn en dit kan weer leiden tot meer schade dan goed op de lange termijn. Voor degenen die geloven in de positieve voordelen van mindfulness, zou deze voortdurende informatiestroom als negatief punt zien ten opzichte van je mentale gezondheid.

Afleidend
Wanneer u naar de sportschool gaat of voor een stuk rennen, kunnen trackers worden gebruikt om u van veel data en feedback te voorzien omtrent uw prestaties en uw lichaam. Bij goed gebruik kan dit u meer leren over je eigen lichaam en kan helpen om beter in overeenstemming te zijn met wat de uitslagen je vertellen. Aan de andere kant kan dit er ook toe leiden dat het je (tijdens het trainen) afleidt van je ware gevoel en luister je minder naar wat je lichaam tegen je zegt. Wat er op zijn beurt weer voor kan zorgen dat je minder effectief bent en dat je jezelf een minder voldaan gevoel geeft.

Toewijding
De realiteit is dat je deze apparaten 24/7 voor altijd wilt dragen, voor een compleet beeld. En dat is echt een toewijding. Vraag is of dit dan telt als een nadeel? Het enige nadeel wat ik hierbij kan verzinnen is het feit dat je na de zomer een mooie mark op je pols hebt staan…

Verslavend
Geloof het of niet, fitness tracking kan zeer verslavend zijn. Zodra u begint te zien dat de nummers binnenkomen en uw prestaties verbeteren, kan het heel moeilijk zijn om dat weer los te laten. En als je een aantal maanden gegevens hebt verzameld, kun je jezelf nogal afhankelijk maken of doorslaan om nog meer van die gegevens te verzamelen. Dit kan zelfs tot het punt komen waar je je gestrest voelt wanneer je een dag mist of wanneer je batterijen op zijn. Als je iemand zou zijn met aanleg voor verslaving, dan is het gemakkelijk om je voor te stellen dat dit dat probleem zou kunnen vormen.

Afhankelijkheid
Vooralsnog zijn wij van mening dat trackers een hulpmiddel kunnen zijn, maar de vroege tekenen dat deze technologie wellicht te veel van invloed is zijn er wanneer je niet op de hoogte bent hoe je deze effectief kan gebruiken. Wat de duurzaamheid van je huidige relatie met jouw tracker (smartwatch of Fitbit) discutabel maakt. Of we willen of niet, we zijn langzaam maar gestaag om te zetten in een nieuwe menselijke soort; homo cyberneticus (Adam Sinicki) .